ในการต่อสู้กับแผลกดทับซึ่งเป็นฝันร้ายของผู้ป่วยติดเตียงและผู้ดูแล การพลิกตะแคงตัวทุก 2 ชั่วโมงถือเป็นหัวใจสำคัญ แต่เพียงเท่านั้นอาจยังไม่เพียงพอ โดยเฉพาะในผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูง อุปกรณ์ป้องกันแผลกดทับ จึงเข้ามามีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในฐานะ “ผู้ช่วย” คนสำคัญที่จะเสริมเกราะป้องกันให้แข็งแกร่งขึ้น
อุปกรณ์เหล่านี้ไม่ได้ทำงานด้วยความนุ่มสบายเพียงอย่างเดียว แต่ถูกออกแบบตามหลักการแพทย์เพื่อ “กระจายแรงกดทับ” ไม่ให้น้ำหนักตัวไปกระจุกอยู่ที่ปุ่มกระดูกจุดใดจุดหนึ่งนานเกินไป การเลือกใช้อุปกรณ์ที่เหมาะสมกับผู้ป่วยและการใช้งานอย่างถูกวิธี จะช่วยลดความเสี่ยงการเกิดแผลกดทับได้อย่างมีนัยสำคัญ
หลักการทำงานสำคัญ: ไม่ใช่แค่ความนุ่ม แต่คือ "การกระจายแรงกดทับ" (Pressure Redistribution)
สิ่งสำคัญที่ต้องเข้าใจคือ อุปกรณ์เหล่านี้ ไม่ได้มาทดแทนการพลิกตะแคงตัว แต่ทำหน้าที่เสริมประสิทธิภาพในการดูแล โดยหลักการทำงานคือการเพิ่มพื้นผิวสัมผัสระหว่างร่างกายกับที่นอนหรือเบาะรองนั่ง ทำให้น้ำหนักตัวของผู้ป่วยถูกกระจายออกไปในวงกว้าง แรงกดทับต่อตารางนิ้วบนผิวหนังจึงลดลง ช่วยให้เลือดยังคงไหลเวียนไปเลี้ยงเนื้อเยื่อได้ดีขึ้น ลดโอกาสที่เซลล์จะขาดออกซิเจนจนตายและกลายเป็นแผลกดทับในที่สุด
อุปกรณ์ชิ้นสำคัญสำหรับเตียง: ที่นอนป้องกันแผลกดทับ
ที่นอนคืออุปกรณ์ที่ผู้ป่วยต้องสัมผัสยาวนานที่สุด การเลือกที่นอนที่เหมาะสมจึงสำคัญเป็นอันดับแรก
1. ที่นอนลม (Air Mattress): ตัวเลือกอันดับต้นๆ
ที่นอนลมคืออุปกรณ์ที่ได้รับการยอมรับทางการแพทย์ว่ามีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันแผลกดทับ โดยอาศัยหลักการสลับแรงดันลมในแต่ละส่วนของที่นอน ทำให้จุดที่รองรับน้ำหนักตัวของผู้ป่วยมีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา แบ่งเป็น 2 ประเภทหลัก:
- ที่นอนลมแบบรังผึ้ง (Bubble Mattress): มีลักษณะเป็นปุ่มกลมๆ คล้ายรังผึ้ง เหมาะสำหรับ ผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงต่ำถึงปานกลาง หรือใช้เพื่อการป้องกันตั้งแต่เนิ่นๆ เป็นตัวเลือกที่ราคาเข้าถึงง่าย
- ที่นอนลมแบบลอน (Alternating Pressure Mattress / Tube Mattress): มีลักษณะเป็นท่อหรือลอนยาวขวางเตียง สามารถสลับการพอง-ยุบของแต่ละลอนได้อย่างอิสระ ทำให้เกิดการกระจายแรงกดทับที่มีประสิทธิภาพสูงกว่าแบบรังผึ้ง เหมาะสำหรับ ผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูง หรือ ผู้ป่วยที่มีแผลกดทับเกิดขึ้นแล้ว เพื่อช่วยลดแรงกดทับที่แผลและส่งเสริมการรักษา
2. ที่นอนโฟมทางการแพทย์ (Medical Foam Mattress)
เป็นที่นอนที่ทำจากโฟมชนิดพิเศษที่มีคุณสมบัติในการคืนตัวและกระจายแรงกดทับได้ดีกว่าที่นอนทั่วไป เหมาะสำหรับ ผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงต่ำ และยังสามารถเคลื่อนไหวได้บ้าง เป็นตัวเลือกพื้นฐานในการเริ่มต้นป้องกัน
อุปกรณ์เสริมเฉพาะจุด: เบาะรองนั่งและหมอนจัดท่า
นอกเหนือจากที่นอนแล้ว อุปกรณ์เสริมสำหรับส่วนต่างๆ ของร่างกายก็มีความสำคัญไม่แพ้กัน
1. เบาะรองนั่งป้องกันแผลกดทับ
สำหรับผู้ป่วยที่ต้องนั่งบนวีลแชร์เป็นเวลานาน บริเวณก้นกบ (Sacrum) จะมีความเสี่ยงสูงมาก เบาะรองนั่งป้องกันแผลกดทับจึงเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่ง มีหลายวัสดุให้เลือก เช่น โฟม (Foam), เจล (Gel), หรือแบบลม (Air) ซึ่งแต่ละชนิดมีคุณสมบัติในการกระจายแรงกดทับและระบายความร้อนแตกต่างกันไป
2. หมอนและอุปกรณ์จัดท่า (Positioning Pillows & Devices)
- หมอนจัดท่า (Wedge Pillow): หมอนลักษณะสามเหลี่ยมหรือลิ่ม ช่วยในการจัดท่าตะแคง 30 องศา ซึ่งเป็นท่าที่แนะนำเพื่อลดแรงกดทับที่ปุ่มกระดูกสะโพกได้ดี และมีความมั่นคงกว่าการใช้หมอนธรรมดา
- อุปกรณ์ยกส้นเท้า (Heel Protectors/Elevators): ส้นเท้าเป็นอีกหนึ่งจุดที่เกิดแผลกดทับได้ง่ายที่สุด อุปกรณ์ชนิดนี้ถูกออกแบบมาเพื่อ “ยก” ให้ส้นเท้าลอยขึ้นจากพื้นผิวที่นอนโดยสมบูรณ์ (Offloading) ทำให้ไม่มีแรงกดทับที่ส้นเท้าเลย เป็นอุปกรณ์ที่สำคัญมากสำหรับผู้ป่วยทุกระดับความเสี่ยง
- หมอนรองระหว่างขา: ใช้สอดระหว่างเข่าและข้อเท้าขณะผู้ป่วยนอนตะแคeng เพื่อป้องกันไม่ให้ปุ่มกระดูกของขาทั้งสองข้างกดทับกันเอง
วิธีเลือกอุปกรณ์ให้เหมาะสมกับผู้ป่วย
การเลือกอุปกรณ์ที่ดีที่สุดต้องพิจารณาจาก ระดับความเสี่ยง ของผู้ป่วยเป็นหลัก ซึ่งประเมินจากหลายปัจจัย เช่น ความสามารถในการเคลื่อนไหว, การควบคุมการขับถ่าย, ภาวะโภชนาการ และสภาพผิวหนังโดยรวม
- ความเสี่ยงต่ำ: อาจเริ่มต้นด้วยที่นอนโฟมทางการแพทย์ และหมอนจัดท่า
- ความเสี่ยงปานกลาง: ควรพิจารณาใช้ที่นอนลมแบบรังผึ้ง
- ความเสี่ยงสูง/มีแผลแล้ว: จำเป็นต้องใช้ที่นอนลมแบบลอน ร่วมกับอุปกรณ์เสริมเฉพาะจุด โดยเฉพาะอุปกรณ์ยกส้นเท้า
วิธีที่ดีที่สุดคือการปรึกษาแพทย์ พยาบาล หรือนักกายภาพบำบัด เพื่อประเมินความเสี่ยงและเลือกอุปกรณ์ที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละรายได้อย่างถูกต้อง
การจัดหาและจัดการอุปกรณ์ป้องกันแผลกดทับที่มีคุณภาพและหลากหลายอาจเป็นเรื่องที่ซับซ้อนและมีค่าใช้จ่ายสูงสำหรับครอบครัว
เราจึงได้ลงทุนในอุปกรณ์ป้องกันแผลกดทับคุณภาพสูงให้เป็นมาตรฐานการดูแลสำหรับผู้ป่วยทุกท่าน ที่นี่เราใช้ ที่นอนลมแบบลอน (Alternating Pressure Mattress) ที่มีประสิทธิภาพสูง พร้อมด้วยอุปกรณ์เสริมครบครัน ทั้งหมอนจัดท่าและอุปกรณ์ยกส้นเท้า เพื่อให้แน่ใจว่าผู้ป่วยจะได้รับการปกป้องอย่างดีที่สุด ทีมงานพยาบาลและผู้ดูแลมืออาชีพของเรามีความเชี่ยวชาญในการประเมินความเสี่ยงและใช้งานอุปกรณ์เหล่านี้ร่วมกับแผนการพลิกตะแคงตัวอย่างเป็นระบบ ให้ท่านหมดกังวลเรื่องการเลือกซื้อและภาระค่าใช้จ่าย และมั่นใจได้ว่าคนที่ท่านรักจะได้รับการดูแลบนพื้นฐานของความปลอดภัยสูงสุด เพื่อลดความเสี่ยงจากแผลกดทับให้เป็นศูนย์
