ผิวหนังคืออวัยวะที่ใหญ่ที่สุดของร่างกายและเป็นปราการด่านแรกในการป้องกันเชื้อโรค แต่สำหรับผู้ป่วยติดเตียง ปราการด่านนี้กลับมีความเปราะบางและต้องการการดูแลเอาใจใส่เป็นพิเศษมากกว่าคนทั่วไป การดูแลผิวหนังผู้ป่วยติดเตียง จึงไม่ใช่แค่เรื่องของความสะอาด แต่เป็นหัวใจสำคัญในการป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่สร้างความเจ็บปวดทุกข์ทรมาน ตั้งแต่ภาวะผิวแห้งแตกรุนแรง ไปจนถึง การติดเชื้อ และ แผลเปื่อย จากความอับชื้น การมีความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องในการดูแลผิว จะช่วยเสริมสร้างเกราะป้องกันให้แข็งแรง ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกสุขสบาย และมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นได้อย่างแท้จริง
ทำไมผิวหนังของผู้ป่วยติดเตียงจึงเปราะบางเป็นพิเศษ?
สภาพร่างกายของผู้ป่วยติดเตียงทำให้ผิวหนังต้องเผชิญกับความท้าทายหลายด้านพร้อมๆ กัน:
- การไหลเวียนเลือดลดลง: การที่ร่างกายไม่ได้เคลื่อนไหว ทำให้เลือดไปหล่อเลี้ยงผิวหนังได้ไม่ดีเท่าที่ควร โดยเฉพาะบริเวณที่ถูกกดทับ ทำให้ผิวหนังอ่อนแอและซ่อมแซมตัวเองได้ช้าลง
- ความเปียกชื้นและการระคายเคือง: ปัญหาใหญ่ที่สุดคือการสัมผัสกับปัสสาวะและอุจจาระเป็นเวลานานในผู้ป่วยที่มีภาวะควบคุมการขับถ่ายไม่ได้ (Incontinence) สารประกอบในสิ่งขับถ่ายและความชื้นจะทำลายเกราะป้องกันผิว ทำให้ผิวหนังเปื่อยยุ่ย (Maceration) และเกิดการอักเสบได้ง่าย
- ภาวะขาดสารอาหารและน้ำ: การได้รับโปรตีน วิตามิน และน้ำไม่เพียงพอ ทำให้ผิวหนังขาดความยืดหยุ่น แห้งกร้าน และสูญเสียความสามารถในการฟื้นฟูตัวเอง
- การเปลี่ยนแปลงตามวัย: ในผู้ป่วยสูงอายุ ผิวหนังจะบางลงตามธรรมชาติ ต่อมไขมันทำงานลดลง ทำให้ผิวแห้งและเกิดรอยถลอกหรือบาดแผลได้ง่าย
ปัญหาผิวหนังที่พบบ่อยและต้องเฝ้าระวัง
ความเปราะบางเหล่านี้ นำไปสู่ปัญหาผิวหนังที่พบบ่อย ดังนี้
1. ภาวะผิวแห้ง แตก และคัน (Xerosis)
เป็นปัญหาพื้นฐานที่พบได้มากที่สุด ผิวที่แห้งกร้านจะทำให้ผู้ป่วยรู้สึกคันและไม่สบายตัว เมื่อเกาจะทำให้เกิดรอยถลอกหรือแผลเปิดเล็กๆ ซึ่งรอยแตกเหล่านี้เปรียบเสมือนประตูที่เปิดให้เชื้อแบคทีเรียเข้าสู่ผิวหนังและก่อให้เกิดการติดเชื้อที่รุนแรงขึ้นได้
2. ผื่นและการอักเสบจากความเปียกชื้น (Moisture-Associated Skin Damage - MASD)
หรือที่หลายคนเรียกว่า “ผื่นผ้าอ้อมในผู้ใหญ่” หรือ “แผลเปื่อย” เกิดจากการที่ผิวหนังสัมผัสความชื้นจากเหงื่อ ปัสสาวะ หรืออุจจาระเป็นเวลานาน ทำให้ผิวหนังอักเสบ แดง และอาจเปื่อยจนเป็นแผลเปิดตื้นๆ สร้างความเจ็บปวดแสบร้อนให้ผู้ป่วยอย่างมาก มักพบบริเวณขาหนีบ ก้น อวัยวะเพศ และใต้ชั้นพับของผิวหนัง
3. การติดเชื้อรา (Fungal Infections)
ความร้อนและความอับชื้นในบริเวณซอกหลืบต่างๆ เช่น ขาหนีบ ใต้ราวนม หรือซอกนิ้ว เป็นสภาวะแวดล้อมที่เชื้อรา โดยเฉพาะเชื้อแคนดิดา (Candida) ชอบเจริญเติบโต ทำให้เกิดผื่นแดง คัน และอาจมีตุ่มหนองเล็กๆ ร่วมด้วย
หลักการสำคัญในการดูแลผิวหนังผู้ป่วยติดเตียงให้มีสุขภาพดี
การป้องกันคือหัวใจสำคัญที่สุด ผู้ดูแลสามารถปฏิบัติตามหลักการต่อไปนี้เพื่อปกป้องผิวของคนที่คุณรัก
1. การทำความสะอาดอย่างอ่อนโยน
เลือกใช้ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดที่มีค่า pH ใกล้เคียงกับผิว (pH 5.5) หรือสบู่เหลวสำหรับเด็ก หลีกเลี่ยงสบู่ก้อนที่มีความเป็นด่างสูงซึ่งจะทำให้ผิวแห้งยิ่งขึ้น ใช้น้ำอุ่น (ไม่ร้อนจัด) และหลังทำความสะอาด ให้ใช้ผ้าขนหนูนุ่มๆ ซับเบาๆ จนแห้งแทนการถูแรงๆ โดยเฉพาะบริเวณซอกพับต่างๆ ต้องแน่ใจว่าแห้งสนิท
2. การปกป้องผิวจากความเปียกชื้น
สำหรับผู้ป่วยที่มีภาวะกลั้นการขับถ่ายไม่ได้ ต้องหมั่นตรวจเช็กและเปลี่ยนผ้าอ้อมสำเร็จรูปอย่างสม่ำเสมอ อย่ารอให้ชุ่มจนเกินไป และทุกครั้งหลังการขับถ่าย ต้องทำความสะอาดผิวบริเวณนั้นทันที จากนั้น ทาครีมเคลือบผิว (Barrier Cream) ที่มีส่วนผสมของซิงค์ออกไซด์ (Zinc Oxide) หรือไดเมทิโคน (Dimethicone) ให้ทั่วบริเวณที่ต้องสัมผัสกับความชื้น ครีมนี้จะทำหน้าที่เป็นฟิล์มบางๆ ช่วยป้องกันไม่ให้สิ่งขับถ่ายสัมผัสผิวโดยตรง
3. การให้ความชุ่มชื้นเป็นประจำ
หลังการอาบน้ำหรือเช็ดตัวในขณะที่ผิวยังหมาดๆ ควรทาผลิตภัณฑ์ให้ความชุ่มชื้น (Moisturizer) ที่ไม่มีส่วนผสมของน้ำหอมหรือแอลกอฮอล์ให้ทั่วร่างกาย เน้นบริเวณที่แห้งง่าย เช่น แขน ขา และหลัง การรักษาความชุ่มชื้นจะช่วยให้ผิวแข็งแรง ยืดหยุ่น และลดโอกาสการแตกเป็นขุย
4. การตรวจสภาพผิวหนังทุกวัน
ผู้ดูแลควรใช้เวลาสั้นๆ ในแต่ละวัน เพื่อสังเกตและตรวจดูสภาพผิวหนังของผู้ป่วยให้ทั่วทั้งตัว โดยเฉพาะบริเวณปุ่มกระดูกและรอยพับต่างๆ มองหาสัญญาณผิดปกติ เช่น รอยแดงที่กดแล้วไม่จาง, ผื่น, ตุ่มน้ำ, หรือรอยแตก หากพบความผิดปกติตั้งแต่เนิ่นๆ จะสามารถจัดการและป้องกันไม่ให้ปัญหาลุกลามได้
การดูแลผิวหนังของผู้ป่วยติดเตียงให้มีสุขภาพดีอย่างสม่ำเสมอนั้น เป็นงานที่ต้องอาศัยความละเอียดอ่อน ความใส่ใจ และความสม่ำเสมอ ซึ่งอาจเป็นเรื่องยากสำหรับครอบครัวที่มีภาระหลายด้าน การมีผู้เชี่ยวชาญคอยดูแลจึงเป็นทางเลือกที่ช่วยสร้างความมั่นใจได้อย่างดีที่สุด
ทีมผู้ดูแลมืออาชีพของเราได้รับการฝึกฝนให้ปฏิบัติตามหลักการดูแลผิวอย่างเคร่งครัด ตั้งแต่การเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดและบำรุงผิวที่อ่อนโยนและเหมาะสม การจัดการภาวะขับถ่ายที่รวดเร็วและถูกสุขลักษณะ พร้อมการใช้ครีมเคลือบผิวเพื่อป้องกันทุกครั้ง ไปจนถึงการตรวจประเมินสภาพผิวหนังของผู้ป่วยทุกวันเพื่อค้นหาความผิดปกติเพียงเล็กน้อย เราใส่ใจในทุกรายละเอียดเพื่อป้องกันไม่ให้ปัญหาผิวหนังเกิดขึ้น และเพื่อบรรเทาความไม่สุขสบายต่างๆ ให้ท่านวางใจได้ว่าผิวหนังซึ่งเป็นเกราะป้องกันร่างกายของคนที่ท่านรักจะได้รับการปกป้องดูแลอย่างดีที่สุด ให้พวกเขาสัมผัสได้ถึงความสบายตัวและมีคุณภาพชีวิตที่ดีในทุกการดูแลจากเรา
